GENEL OLARAK ADAM SMITH
“Ekonominin Babası” ve “Kapitalizmin Babası” olarak anılan İskoç ekonomist, ahlak filozofu, politik ekonominin öncüsü, ve İskoç Aydınlanması sırasındaki önemli bir figürdü.
Smith, Ahlaki Duygular Teorisi (1759) ve Yaratılışın Sorgulanması ve Ulusların Zenginliğinin Nedenleri (1776) adlarında iki klasik eser yazdı. Kısaca Ulusların Zenginliği olarak bilinen ikinci kitabının, Smith’in başyapıtı ve ilk modern ekonomi çalışması olduğu düşünülür. Adam Smith bu eserinde mutlak üstünlükler teorisini öne sürmüştür.
Genellikle etik problemleri üzerine filozofluk yapması nedeniyle ekonomik açıklamalarında asıl işinin etkileri yoğun görülür. Ekonomide ve doğal olaylarda bir düzen olduğunu ve bunun gözlem ve ahlâk hissi ile tespit edilebileceğini söyler.
GENEL YAŞAMI
Kesin doğum tarihi 5 Haziran 1723, kayıtlarda ise 16 Haziran 1723 olarak geçer. Ekonominin kurucusu olarak anılan Smith Kirkcaldy isimli küçük bir İskoç kasabasında doğan ve radikal olması çok da beklenmeyen bir kahramandı. Yaklaşık 4 yaşlarındayken çingene çetesi tarafından kaçırılmış fakat kısa süre içerisinde amcası tarafından bulunup annesine teslim edilmiştir. İlk iktisatçıya yakışır şekilde, kendini dışlanmış sayan, eksantrik bir akademisyendi. Ara sıra fiziksel görünüşünden ve sosyal nezaket noksanlığından hayıflanırdı. Tıpkı yolundan yürüyen modern akademisyenler gibi, Glasgow Üniversitesi’ndeki odası kağıt ve kitap yığınlarından oluşan kaotik bir ortamdı. Ara sıra kendi kendine konuştuğuna rastlanırdı ve uyurgezerdi.
Adam Smith, “görünmez el” tabirini ilk kez ilk kitabı Ahlaki Duyguların Teorisi’nde (1759) kullandı. Bu kitapta insanların etkileşim ve iletişimini ahlaki dürüstlüğü ve insanın kendi çıkarını kovalayan doğasını inceliyordu. Genç Buccleuch Dükü’ne ders vermek üzere Glasgow’dan ayrıldı ve daha sonra tam adı Milletlerin Zenginliği Üzerinde Bir İnceleme olan kitabını yazmaya başladı.
Smith bundan sonra bir nevi şöhret oldu. Fikirleri sadece ekonominin devlerini etkilemekle kalmadı, Sanayi Devrimi’nin ve Birinci Dünya Savaşı’yla sona eren ilk küreselleşme dalgasının da önünü açtı. Geçtiğimiz otuz senede, serbest piyasa, serbest ticaret ve işbölümü fikirleriyle Smith, yeniden kahraman statüsü kazandı ve modern ekonomik düşüncenin temelini oluşturdu.
Smith, tam da kendisine yakışan şekilde, İngiltere Merkez Bankası’nın bastığı banknotlarda yer alan ilk İskoç olarak onurlandırıldı. Yüzü, 20 pound üzerinde ölümsüzleştirildi.
67 yaşında, 17 Temmuz 1790 yılında ağır bir hastalık sonucu hayatını kaybetti.
Bilindiği kadarıyla gelirinin büyük bir kısmını gizli yardım fonlarına bırakmıştır.
Smith’in edebi vasiyetini yerine getirenler İskoç akademik dünyasından iki eski arkadaşıdır: fizikçi/kimyacı Joseph Black ve öncü yerbilimci James Hutton. Yazar arkasında pek çok not ve yayımlanmamış yazılar bırakmıştır ama yayımlanmaya uygun olmayan her şeyin imha edilmesi için talimat vermiştir. History of Astronomy adlı yayımlanmamış bir makalesini basıma uygun görmüştür ve bununla beraber diğer eserleri Essays on Philosophical Subjects adlı kitapta 1795 yılında okuyucuyla buluşturulmuştur.
KAYNAKLAR:
- https://en.wikipedia.org/wiki/Adam_Smith
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Adam_Smith
- Gerçekten Bilmeniz Gereken 50 Ekonomi Fikri – Edmund Conway adlı kitaptan bir kısım.
