Bu yazımızda genel olarak IŞIK KİRLİLİĞİNDEN bahsetmekteyiz. BORTLE SKALASI’NA sadece biraz değindik. BORTLE SKALASI hakkında kapsamlı bir yazı yayınlayacağız. Keyifli okumalar dileriz!..
IŞIK KİRLİLİĞİ NEDİR?
Işık kirliliği, ışığın canlıları rahatsız edecek şekilde yanlış kullanılmasıdır. Yanlış yönde, yanlış zamanda, yanlış şekilde, yanlış yerde, aydınlatılması gerekmeyen yerlerde ışık kullanımı hem ekonomik olarak kayıptır hem de rahatsız edici bir durumdur.
Işık; doğal ortam ögelerinden biri olup, insanın algılar yoluyla edindiği bilginin %95’i görme duyusuyla edinildiğinden önemlidir. Işık kirliliği farklı şekillerde gerçekleşir; “ışık taşması”, “kamaştırıcı ışık”, “aşırı ölçüde ışık”, “gökyüzü aydınlatmaları”, şeklinde gruplandırılır.
ORTAYA ÇIKIŞI
Işık kirliliği modernleşme ile gelişen kentsel menşeli bir sorundur. Işık kolay çalışmak, daha sağlıklı görmek, güvende hissetmek için kullanılan araçtır. Fakat artan hatalı aydınlatmalar ışık kirliliğine neden olmaktadır. Önceleri önemsiz görülürken şimdilerde önemli bir çevre sorunu olarak alınır ve kirlilik olarak tanımlanır.
Pek çok ülkede bu kirliliğe karşı dernekler, birlikler ve ulusal komiteler kurulmuştur. Hedef; ışığın gerekli olduğu yerde kullanımı, iyi görme şartları ve gece güvenliğinin sağlanması, enerji tasarrufu ve gökyüzü karanlığının korunmasıdır. ABD’de ‘Uluslararası Karanlık Gökyüzü Birliği‘nin 68 ülkeden yaklaşık 3000 üyesi bulunur. Japonya’da “Yıldızlı Gökyüzünü Koruma Birliği” kurulmuştur. Türkiye’de 1998’de “Işık kirliliği Çalışma Grubu” faaliyete başlamıştır.
IŞIK KİRLİLİĞİNİN NEDENLERİ
- Çok renkli ve gereksiz ışık kullanımı.
- Güvenlik sağlama amacıyla gereksiz ışık kullanımı.
- Turistik bölgeler ve çeşitli alanlarda yapılan ışık oyunları.
- Yaşam alanlarından dışarıya taşan ışıklar.
- İnsanlar tarafından kullanılan bölgelerde yanlış ışıklandırma.
- Araçların farları.
BORTLE SKALASI NEDİR?
Bortle ölçeği, belirli bir yerin gece gökyüzünün parlaklığını ölçen dokuz seviyeli sayısal bir ölçektir. Gök cisimlerinin astronomik gözlemlenebilirliğini ve ışık kirliliğinin neden olduğu paraziti ölçer. John E. Bortle tarafından oluşturuldu ve amatör astronomların bir gözlem yerinin karanlığını değerlendirmesine ve ikincil olarak gözlem alanlarının karanlığını karşılaştırmasına yardımcı olmak için Sky & Telescope dergisinin Şubat 2001 sayısında yayınladı.
Ölçek, Dünya üzerindeki en karanlık gökyüzü olan Sınıf 1’den, şehir içi gökyüzü olan Sınıf 9’a kadar uzanır. Çıplak gözle sınırlanan büyüklüğün (NELM) ötesinde her seviye için birkaç kriter verir. Ölçeğin doğruluğu ve kullanışlılığı son araştırmalarda sorgulanmıştır. Aşağıdaki görselde ölçekler arası gözlem farkını daha net bir şekilde görebilirsiniz.
KAYNAKLAR:
1 Comment